Zwalczania przestępstw z nienawiści w nowych Wytycznych Prokuratora Generalnego RP

30.12.2014 przez Jerzy Krawczyk


„Zwalczania przestępstw z nienawiści w nowych Wytycznych Prokuratora Generalnego RP”

W dniu 27 października 2014 r.  Andrzej Seremet Prokurator Generalny RP wydał Wytyczne w sprawach związanych z przestępstwami  z nienawiści dokonywanymi z wykorzystaniem Internetu polecając Prokuratorom Apelacyjnym i za ich pośrednictwem wszystkim prokuratorom stosowanie się do wskazanych w Wytycznych zasad.
Wytyczne te winny być bardzo pomocne dla prokuratorów prowadzących sprawy z nienawiści z Internecie a także dla osób zawiadamiających Prokuraturę o popełnieniu tych przestępstw. Wytyczne także poruszają sprawę odpowiedzialności administratorów stron internetowych. Przedstawione poniżej w wersji skróconej Wytyczne winny stanowić  dla m.in. osób (organizacji) pochodzenia romskiego  pokrzywdzonych przez działania internautów dodatkowe wsparcie w dochodzeniu sprawiedliwości przed organami ścigania. Miejmy nadzieję, że Wytyczne będą stanowiły dla prokuratorów codzienny  podręcznik a nie staną się kolejną pozycją w podręcznej biblioteczce.       
Co zawierają Wytyczne:
1)    Wykorzystanie Internetu do popełniania przestępstw z nienawiści jest szczególne niebezpieczne z uwagi na trudności w identyfikacji sprawców oraz zasięg przekazywanej informacji (nieograniczona ilość odbiorców oraz eskalacja wpisów pod wpływem poprzednich wpisów), stąd Prokurator Generalny zaleca podejmowanie czynności z urzędu. Należy zauważyć, że dotychczas znakomita większość spraw wszczynana była na wniosek.
 
2)    W argumentacji  uzasadnienia prokuratora prowadzącego sprawę winien on odnieść się do orzeczeń Europejskiego Trybunału Praw Człowieka, tak w odniesieniu do nowych technologii, jak i mowy nienawiści.

3)    W toku podejmowanych przez prokuratora czynności należy rozważać odpowiedzialność usługodawców (administratorów stron internetowych) w rozumieniu ustawy z dnia 18 lipca 2002 r. o świadczeniu usług drogą elektroniczną (Dz. U. z 2013 r. poz. 1422).
 
4)     W roku przesłuchania pokrzywdzonego należy uwzględnić, czy treści i obrazy stanowiące przedmiot postepowania wpłynęły na zachowanie innych osób, w realizacji znamion czynów zabronionych (w zakresie podżegania, znieważenia, naruszenia nietykalności cielesnej) a także szerzenia mowy nienawiści tworząc poczucie zagrożenia.

5)    Nie można poprzestać na samym uzyskaniu IP, bez zabezpieczenia kopii źródłowych logów dotyczących jego nadania i wykorzystywania, zwłaszcza w przypadku, gdy dostęp do Internetu z danego urządzenia nie ma stale przypisanego IP. Szczególnie istotne jest skopiowanie logów z serwerów proxy, w zakresie umożlwiającym identyfikację konkretnego urządzenia, który za jego pośrednictwem uzyskuje adres IP.

6)    W przypadku wątpliwości związanych z identyfikacją sprzętu i jego użytkownika niezbędne jest podjęcie czynności zmierzających do ustalenia, czy z tego samego IP, w zbliżonym czasie były dokonywane inne czynności (jak logowanie do portali społecznościowych, banków itp. Stron, z których korzystanie umożliwia indywidualna nazwa użytkownika (login)  i hasło, a także czy na innych stronach, w zbliżonym czasie występowała osoba posługująca się tym samym pseudonimem  (nick,iem).

7)    Prokuratorzy powinni  przeszukiwać zawartości urządzeń pracujących w sieci i wykorzystywanych do przekazywania treści i obrazów stanowiących przedmiot postępowania,  w tym skrzynek pocztowych – w trybie art. 236a kpk w zw. z art. 219 kpk, a w przypadku braku możliwości ustalenia osoby dysponującej zasobami lub urządzeniem, zarządzać doręczenie odpisu  postanowienia ustalonej osobie. Przeszukanie to może się odbywać także w drodze udostępniania przez operatora określonych zasobów (zdalny pulpit).
 
8)    Zgodnie z Wytycznymi , z uwagi na obowiązujące przepisy,  nie jest w obecnym stanie prawnym możliwe dokonanie przeszukania na odległość w przypadku ustalenia, iż urządzenia lub zasoby znajdują się poza granicami Polski – bez skierowania wniosku do władz innego kraju o udzielenie pomocy prawnej.


9)    W przypadku postępowania przygotowawczego wszczętego o przestępstwo ścigane z oskarżenia publicznego prokurator z urzędu powinien (na podstawie art. 14 w/w ustawy z dnia 18 lipca 2002 r. ) skierować do osoby świadczącej usługi elektroniczne urzędowe zawiadomienie, wskazującej na bezprawny charakter danych zamieszczonych w Internecie przez tegoż usługodawcę, o ile wcześniej dane te nie zostały usunięte.

10)    W przypadku przestępstwa ściganego z oskarżenia prywatnego, w których prokurator odmówił wszczęcia  postępowania z urzędu, uzasadniając na piśmie swoje stanowisko prokurator powinien poinformować pokrzywdzonego o środkach prawnych o charakterze cywilnym lub administracyjnym, które może on podjąć samodzielnie.                                                  Chodzi  o:
- zawiadomienie usługodawcy o bezprawnym charakterze danych przez niego publikowanych z żądaniem  ich usunięcia  na podstawie art. 14 ust. 1 w/w ustawy („Nie ponosi odpowiedzialności za przechowywane dane ten, kto udostępniając zasoby systemu…. Nie wie o bezprawnym charakterze danych, a w razie otrzymania urzędowego zawiadomienia lub uzyskania  wiarygodnej informacji  o bezprawności danych …..  niezwłocznie uniemożliwi dostęp do tych danych.”) oraz art. 24 kc („Ten, czyje dobro zostaje zagrożone cudzym działaniem, może żądać zaniechania tego działania, chyba, że nie jest ono bezprawne. Jeżeli wskutek naruszenia dobra osobistego została wyrządzona szkoda majątkowa, poszkodowany może żądać jej naprawienia na zasadach ogólnych”;

- uzyskanie danych osoby lub podmiotu, któremu przydzielono dany adres IP;

- dochodzenia roszczeń na podstawie art. 23 w/w ustawy i art. 448 kc („W razie naruszenia dobra osobistego sąd może przyznać temu, czyje dobro osobiste zostało naruszone, odpowiednią sumę tytułem zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę ….”).

11)    Na podstawie art. 8 par. 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. – Prawo o postepowaniu przed sądami administracyjnymi  zasadne jest na wniosek pokrzywdzonych – zgłoszenie przez prokuratora udziału w postępowaniach przed sądami administracyjnymi, toczącymi się w związku ze skargami osób pokrzywdzonych przestępstwami internetowymi, którym decyzją ostateczną odmówiono ujawnienia danych sprawców tych przestępstw.   

12)    W przypadku ustalenia w postępowaniu przygotowawczym, że treść lub obraz stanowiące przedmiot postępowania zostały umieszczone na stronie partii politycznej lub stowarzyszenia, bądź na tej stronie znajduje się link umożliwiający otwarcie tej strony, prokurator powinien zbadać, czy nie zachodzą okoliczności do delegalizacji partii lub stowarzyszenia. W takim przypadku materiały z postępowania ma  on przekazać do Prokuratora Generalnego, który jest uprawniony do wystąpienia do Trybunału Konstytucyjnego o zbadanie zgodności działalności politycznej partii z Konstytucją. Prokurator może w przypadku rażącego lub uporczywego naruszania prawa przez stowarzyszenie wystąpić do organu nadzoru (np. starosty) o rozwiązanie stowarzyszenia.

13)    Kończąc w/w Wytyczne Prokurator Generalny zaleca przy ściganiu przestępstw internetowych współpracę z innymi instytucjami i organami państwowymi oraz organizacjami pozarządowymi.    

Uwaga:  Niezależnie od powyższego należy jeszcze przypomnieć, ze w Wytycznych z dnia 26 lutego 2014 r. w zakresie prowadzenia przez prokuratorów postępowań o przestępstwa z nienawiści ,skierowanym także do  Policji („Wytyczne są wiążące dla wszystkich organów uprawnionych do prowadzenia postępowania przygotowawczego”) Prokurator Generalny stwierdził, iż w prokuraturach mają być wyznaczeni prokuratorzy specjalizujący się w sprawach o przestępstwa z nienawiści, sprawy te winny być poddane wnikliwemu wewnętrznemu nadzorowi, każde postępowanie z tego zakresu uznaje się za sprawę dużej wagi, która może być objęta zwierzchnim nadzorem służbowym.

Opracował:                                                                                                                                                          mgr Stanisław Rydzoń, prawnik Mobilnego Centrum

Najnowsze w galerii

Napisz do redakcji

Stowarzyszenie Romów w Polsce
ul. Berka Joselewicza 5
32-600 Oświęcim
tel. 0 33 8426989
e-mail: 17421453@pro.onet.pl; stowarzyszenie@romowie.net
Licznik odwiedzin: 512 418 osób
Realizacja: HEXADE.COM (Grafik, projektant, webdesigner)